Autyzm a agresja – jak reagować na agresję u dziecka autystycznego?
Objawy ze spektrum autyzmu są bardzo zróżnicowane. Mogą występować pod kilkoma postaciami, ale każda z nich jest złożona i trudna do zdiagnozowania. Zaburzenia ze spektrum autyzmu najczęściej objawiają się zaburzeniami języka i komunikacji (często takie dzieci nie mówią) , ograniczonymi, sztywnymi zachowaniami i zainteresowaniami oraz problemami w kontaktach między ludzkich. U dzieci autystycznych często pojawiają się również zachowania agresywne lub autoagresywne. Takimi zachowaniami dziecko może stworzyć zagrożenie dla siebie i swojego otoczenia. Dla wielu rodziców są one niezrozumiałe, przez co odczuwają poczucie winy i stres.
Jak przejawia się agresja u autystyków?
Najczęstszymi przejawami agresji wobec samego siebie są:
- gryzienie przedramion
- uderzanie głową o twarde powierzchnie
- uderzenie głowy dłońmi lub innymi przedmiotami
- szczypanie się
- celowe ranienie się
Najczęstszymi przejawami agresji wobec innych są:
- krzyczenie
- wpadanie w szał
- bicie innych
- szczypanie
- kopanie
- gryzienie
- rzucanie przedmiotami w innych
Skąd bierze się agresja u dzieci autystycznych?
Aby dobrze zareagować na zachowania agresywne u autystyka, należy poznać i zrozumieć ich przyczynę. W końcu dzieci nie są agresywne z natury – coś tę agresję musi wywoływać. Musimy brać pod uwagę, że świat dzieci autystycznych jest bardzo chaotyczny. Jednym z objawów autyzmu są ograniczone, bardzo sztywne zachowania. Te zachowania dają mu względne poczucie bezpieczeństwa. Jakakolwiek ingerencja w nie może powodować frustrację, którą dzieci wyładowują poprzez zachowania agresywne. Zwykła zmiana trasy codziennego spaceru może wywołać agresję. Często zachowania agresywne wynikają również z trudności związanych z językiem i komunikacją- dziecko nie rozumie, dlaczego dane zachowanie jest niewłaściwe, nie zna innej formy komunikacji i wyrażania swoich uczuć oraz potrzeb. Nie potrafi wprost powiedzieć „jestem zły” tylko przejawia tę emocję agresją– wpadnięciem w szał, krzykiem, agresją fizyczną czy samookaleczaniem. Wszystkie zachowania agresywne tak naprawdę są konsekwencją bezradności dziecka.
Przy obserwowaniu przyczyn agresji dziecka autystycznego pomocne są karty obserwacyjne. Oprócz pomocy w ustaleniu przyczyn agresji pomagają one również w określeniu ich częstotliwości. Karta obserwacyjna składa się z kilku rubryk, w których wpisujemy datę i miejsce zdarzenia, opis zdarzenia oraz jego okoliczności.
Terapia zachowań agresywnych u dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
Jeśli poznamy podłoże zachowań agresywnych u dziecka autystycznego, to terapia będzie bardziej efektywna. Bardzo ważne jest, jakie czynniki wywołują agresję – może to zmiana w jakiejś rutynowej czynności, może to jakiś konkretny bodziec, może zbyt wiele bodźców jednocześnie.
Dziecko często poprzez agresję próbuje uciec od zbyt dużej ilości bodźców. Autystyk po prostu nie daje sobie z nimi rady- jest zbyt wrażliwy. Zrozumienie podłoża problemu pozwoli nam przewidywać reakcje dziecka autystycznego. Nie należy nigdy ukrywać problemu. Warto wybrać się do terapeuty, porozmawiać z innymi rodzicami dzieci autystycznych lub bliskimi nam osobami, które okażą nam wsparcie. Warto również korzystać z warsztatów i wykładów dla rodziców autystyków oraz pomocy niektórych fundacji. Rodzice dzieci autystycznych muszą również pamiętać, że mimo zaburzenia dziecko powinno ponosić konsekwencje swoich działań. Nie powinno się więc być dla dziecka pobłażliwym.
Terapia behawioralna ma na celu nauczenie dziecka prawidłowych zachowań oraz prawidłowych reakcji na konkretne bodźce. Głównie stosowana jest metoda wzmocnień pozytywnych, czyli nagradzanie dziecka. Nagroda jest pozytywnym wzmocnieniem danego zachowania – wzmacnia ona szanse na powielenie go w przyszłości. Nagradzamy właściwe zachowania, a po wystąpieniu agresji dziecko nie dostaje nagrody. Stosuje się również metodę odwrotnego wzmocnienia, czyli pozbawienie dziecka atrakcyjnego dla niego bodźca w momencie wystąpienia niepożądanego zachowania (w tym przypadku zachowania agresywnego). Warto również ćwiczyć z dzieckiem poprawne komunikowanie o swoich potrzebach i emocjach. Dla przykładu, powiedzenie „chcę siku”, gdy odczuwa potrzebę pójścia do toalety zamiast uszczypnięcia rodzica. Rozmowy o emocjach także są istotne- dziecko ma wtedy szanse zrozumieć, że warto mówić o swoich uczuciach, zamiast okazywać je w sposób agresywny np. krzyk.
Inną formą metody wzmocnień pozytywnych jest tzw. gospodarka żetonowa. Polega ona na tym, że w trakcie wykonywania danego zadania, każda właściwa czynność dziecka jest nagradzana żetonami (żetonem mogą być np. klocki lub naklejki). Uzbieranie konkretnej liczby żetonów, pozwala dziecku na wymienienie ich na większy żeton. Konkretna liczba większych żetonów to jakaś ciekawa dla dziecka nagroda. Warto jest powiedzieć dziecku, na co może liczyć lub wywiesić gdzieś symbol nagrody. To zwiększy jego motywację do działania. Każde niewłaściwe zachowanie dziecka powinno skutkować zabraniem jednego żetonu, który udało mu się wcześniej zdobyć. W ten sposób dziecko zaczyna rozumieć, że zachowując się agresywnie, nie będzie mogło dostać nagrody.
Agresywne zachowania u autystyka – farmakologia
Agresję u dzieci autystycznych leczy się również farmakologicznie. Leczenie farmakologiczne zachowań agresywnych ma na celu uspokojenie dziecka oraz znormalizowanie jego nastrojów i popędów. Najczęściej stosuje się leki z grupy neuroleptyków atypowych oraz leki na padaczkę. Lekiem, który charakteryzuje się największą skutecznością, jest risperidon. Polecany jest również arypiprazol, po którym występuje mniej skutków ubocznych (zwiększenia masy ciała czy zaburzeń rytmu pracy serca) niż przy risperidonie. Z grupy neuroleptyków atypowych stosowana jest również olanzapina, klozapina oraz kwetiapina, ale nie są to leki pierwszego wyboru, ponieważ nie są one aż tak skuteczne i po ich zażyciu występuje wiele działań niepożądanych. Lekiem stosowanym, ale również dość ryzykownym jest haloperidol. Z leków o działaniu przeciwpadaczkowym najczęściej stosuje się kwas walproinowy oraz karbamazepinę, ale nie wszyscy lekarze są przekonani do ich skuteczności. Mówiąc o lekach hamujących agresję u dzieci autystycznych, często wymienia się również naltrekson, lit i N-acetylocysteninę, ale nie są one jeszcze dokładnie przebadane. Należy pamiętać jednak, że pierwszym podjętym krokiem powinna być terapia. Dopiero później można wprowadzić leczenie farmakologiczne, jeśli będzie konieczne.
Agresywne zachowania u dzieci autystycznych – farmakogenetyka
Jeśli konieczna jest farmakologia, to warto zrobić wcześniej badania farmakogenetyczne. Badania te pozwolą określić, jak organizm zareaguje na konkretny lek w danej dawce. Dzięki temu austystykowi nie zostaną podane leki, na które jego organizm nie zareaguje lub zareaguje w sposób niepożądany. Może to uchronić autystyka przed wieloma skutkami ubocznymi. Polecanym badaniem farmakogenetycznym jest test WES PREMIUM, który można wykonać z próbki krwi . Jest to nowoczesne i wiarygodne badanie dziecka.
Farmakogenetyka może być pomocna w dopasowaniu leczenia u dziecka. Nowoczesne badania genetyczne dziecka mogą wskazać, które substancje dziecko toleruje lepiej, a które gorzej i jak dobrać dawkowanie do indywidualnych potrzeb organizmu.
Wykonując badanie genetyczne na autyzm WES PREMIUM, rodzice otrzymują również raport wrażliwości na leki.
Do badania WES PREMIUM można dokupić badanie farmakogenetyczne, które sprawdza ok. 550 leków dostępnych na polskim rynku, w tym leki stosowane w leczeniu padaczek, chorób neurologicznych, zaburzeń psychicznych (występujących również w spektrum autyzmu), leki przeciwbólowe jak ibuprofen, leki stosowane w znieczuleniu i wiele innych.
Badanie WES PREMIUM – badane leki
Koszt badania farmakogenetycznego to 1077 zł.
Często zadawane pytania
W takiej sytuacji, podczas konsultacji genetycznej, która odbywa się po wydaniu wyniku badania (zawarta jest w cenie) Lekarz Genetyk wskaże dalsze kroki postępowania.
Dzięki szybkiemu wykryciu choroby, która ma negatywny wpływ na organizm dziecka, w większości przypadków można dziecku skutecznie pomóc, wprowadzając indywidualnie dopasowaną terapię. W niektórych przypadkach terapia ta polega np. na wprowadzeniu odpowiedniej diety lub suplementacji.
Jest to bardzo dobra i cenna informacja! Oznacza to wykluczenie badanych chorób wrodzonych. Taka informacja pokazuje np. że dziecko może być bezpiecznie szczepione, a także, że w przyszłości nie rozwinie się u niego żadna choroba, która została sprawdzona.
Wynik badania WES PROFILAKTYKA otrzymasz w czasie 7 tygodni.
Wynik badania WES COMPLEX otrzymasz w czasie 7-10 tygodni, wynik testu WES STANDARD otrzymujesz w 10 tygodni, wynik badania WES PREMIUM otrzymasz w czasie 7 tygodni. Od razu po otrzymaniu wyniku, umawiamy Cię na telefoniczną konsultacją z lekarzem genetykiem.
Tak, gdyż badanie przesiewowe (NFZ) wykrywa 29 chorób, a test WES kilkaset tego typu chorób! Poza tym badanie przesiewowe jest badaniem biochemicznym (sprawdza zawartość danej substancji w krwi) i może czasami dawać wynik fałszywie negatywny.
Badanie biochemiczne nie mówi nic o przyczynie choroby, gdyż sprawdza tylko jeden z objawów choroby. Test WES jest badaniem genetycznym, które sprawdza występowanie choroby na poziomie genów i dają jednoznaczną odpowiedź. Dlatego jeśli rodzic ma taką możliwość – warto wykonać dodatkowo badanie genetyczne o szerokim zakresie.
W DOMU:
- Próbkę do badania (krew żylną, suchą kroplę krwi lub wymaz z policzka) może pobrać pielęgniarka mobilna w domu pacjenta.
- Pielęgniarki, które współpracują z nami przestrzegają wszelkich zasad higieny, a zestaw do pobrania próbki jest sterylny i bezpieczny dla pacjenta!
- W przypadku WYMAZU Z POLICZKA oraz SUCHEJ KROPLI KRWI próbką można pobrać samodzielnie, bez pomocy personelu medycznego.
W PLACÓWCE MEDYCZNEJ W CAŁEJ POLSCE
- Współpracujemy z ponad 300 placówkami medycznymi na terenie całek Polski, umówimy Cię na pobranie próbki do badania najbliżej Twojego miejsca zamieszkania.
Dotyczy to zarówno próbki krwi, wymazu z policzka i suchej kropli krwi.
Pobranie krwi jest bezpieczne. Natomiast w niektórych przypadkach w miejscu pobrania krwi (wkłucia) może powstać krwiak, bardzo rzadko może dojść do uszkodzenia nerwów.
Możliwe, że w trakcie pobrania krwi konieczne będzie przytrzymanie dziecka. U dzieci, u których niemożliwe będzie pobranie krwi z żyły odłokciowej, możliwe jest wkłucie się w nietypowe miejsca (u dzieci jest to częsta główka). Może się również zdarzyć, że zajdzie potrzeba kilkukrotnego wkłucia. Jest to standardowa procedura w przypadku pobrań krwi u dzieci i nie należy się tym niepokoić.
Nasze pobrania organizujemy jedynie z personelem medycznym, który ma doświadczenie w pobieraniu krwi u dzieci i noworodków. Osoba pobierająca krew zawsze stara się to zrobić w sposób jak najbardziej komfortowy i przyjazny dla małego pacjenta. Ilość krwi do badania nie jest duża, dlatego najczęściej pobranie przebiega bardzo sprawnie i bezproblemowo.
Terminy oczekiwania na konsultacje z naszymi lekarzami genetykami to od kilku dni do dwóch tygodni.
Termin konsultacji można wybrać samodzielnie korzystając z dostępu do Panelu Klienta.
Istnieje również możliwość płatności odroczonej do 54 dni – PayPo.
Badania WES PROFILAKTYKA, WES COMPLEX, WES PREMIUM oraz WES STANDARD wykonuje się z suchej kropli krwi. Wystarczy, że zamówią Państwo zestaw do pobrania próbek do domu (przesyłamy zestawy również za granicę bez dodatkowych opłat). Natomiast po pobraniu materiału prosimy o jego odesłanie we własnym zakresie do naszego laboratorium.
Nie. Wiele chorób genetycznych powstaje 'spontanicznie’ – podczas podziałów komórek zarodka po zapłodnieniu. Na ich powstanie nie można mieć wpływu – jest to sytuacja zupełnie losowa.
Aby zachorować na większość chorób dziedzicznych dziecko musi odziedziczyć 'komplet’ wadliwych genów – od mamy i taty. W przypadku niektórych chorób wystarczy wadliwa kopia genu tylko jednego rodzica. Rodzice jednak nie muszą wiedzieć, że są 'nosicielami’ – mogą być zupełnie zdrowi. Jest to więc również kwestia losowa – nie wolno obwiniać się za chorobę dziecka, na którą nie miało się żadnego wpływu.
Jakie badania możesz zrobić u dziecka z autyzmem? Porozmawiaj:
Zobacz też:
💜 Badania genetyczne na padaczkę
💜 Zespół napięcia mięśniowego – badania
Zadzwoń teraz