Leki psychiatryczne u dzieci – jak dobrać skuteczne i bezpieczne leczenie psychiatryczne u dziecka?
Twoje dziecko ma zaburzenia psychiczne (depresje, lęki, nerwice, schizofrenię, psychozy i inne) wymagające terapii? Dobrze mieć na uwadze, że w niektórych przypadkach skuteczność i bezpieczeństwo leczenia psychiatrycznego u dzieci może być zależna od… budowy genów.
Leki psychiatryczne u dzieci – kiedy ich skuteczność może być zaburzona?
Leki obecnie dobierane są na podstawie danych wskazujących, że są one skuteczne dla większości przebadanej populacji [4]. Badania wskazują jednak na niebezpieczeństwo z tym związane – aż 2,2, miliona osób w USA trafia co roku do szpitala ze względu na niepożądane działania leków [5].
Badania pokazują, że:
- tylko 60% pacjentów, bez wykonanego badania genetycznego w celu indywidualnego dobrania terapii, ma szanse na skuteczne leczenie [1],
- u dzieci posiadających zmiany genetyczne powodujące wolne przetwarzanie leków skuteczna i bezpieczna terapia wymaga zmniejszenia dawki leku nawet o 70% od dawki standardowej; dotyczy to nawet 10% populacji [2,3],
- u dzieci posiadających zmiany genetyczne powodujące szybkie przetwarzanie leków skuteczna terapia wymaga nawet 3-krotnego zwiększenia dawki leku; dotyczy to nawet 10% populacji [2,3].
Niektóre substancje lecznicze – w tym leki psychiatryczne dla dzieci mogą być trochę inaczej przekształcane (w stosunku do średniej populacji) – zależnie od organizmu dziecka. Z tego powodu działają wolniej bądź szybciej, a w niektórych sytuacjach powodują też skutki uboczne. Można natomiast wykonać nowoczesne badania DNA pozwalają sprawdzić w jaki sposób Twoje dziecko będzie przetwarzało dany lek.
Leki psychiatryczne u dzieci – jak można zbadać indywidualną odpowiedź dziecka na leczenie?
Dzięki nowoczesnej diagnostyce lekarze i rodzice mają coraz większy wpływ na bezpieczeństwo i skuteczność leczenia psychiatrycznego najmłodszych dzieci. Jednym z takich badań jest badanie WES PREMIUM.
Badanie WES PREMIUM (sekwencjonowanie eksomu) to najnowocześniejszy test genetyczny na świecie, wykorzystywany do celów diagnostycznych. Opiera się on na technologii NGS (sekwencjonowania nowej generacji), która pozwala na poznanie budowy wszystkich genów człowieka. W badaniu WES PREMIUM analizuje się wszystkie poznane części genów (zarówno eksony jak i introny), aby poznać przyczynę objawów chorobowych pacjenta. Daje to szansę na diagnozę oraz wprowadzenie leczenia.
W przypadku zaburzeń psychiatrycznych badanie to będzie więc poszukiwać przyczyn niepokojących objawów – w części przypadków mogą one być spowodowane zaburzeniami genetycznymi.
Dodatkowo, do badania można dokupić bardzo obszerny raport dotyczący wrażliwości pacjenta na leki, w tym leki psychiatryczne u dzieci. Dzięki niemu dowiesz się, czy w przypadku którejś z 89 badanych substancji zawartych w ponad 550 lekach istnieją wskazania do zmniejszenia lub zwiększenia dawki, aby leczenie nimi było skuteczne i jednocześnie bezpieczne – bez groźnych skutków ubocznych.
W zależności od tego, co jest zapisane w genach dziecka, różne substancje i ich dawki mogą być dla malucha bezpieczne i efektywne. Dotyczy to także leków, które wykorzystuje się do terapii psychiatrycznych dzieci i młodzieży.
Jakie leki psychiatryczne stosowane u dzieci są sprawdzane w badaniu WES PREMIUM?
W badaniu tym jest sprawdzanych 26 substancji leczniczych stosowanych w leczeniu psychiatrycznym dzieci. Analizie poddane s geny, które mogą wpływać na działanie m.in. powszechnie stosowanych leków z grupy SSRI – stosowane w leczeniu m.in. zaburzeń depresyjnych, lękowych czy nerwicowych. Analizowane są również leki stosowane w wyciszaniu objawów autyzmu. Jednym z nich może być np. agresja i autoagresja. W przypadku tego typu zaburzeń stosuje się Rysperydon oraz arypiprazol. Leki te pomagają 'wyciszyć’ chorego i uchronić przed niebezpiecznymi zachowaniami.
Jakie leki psychiatryczne najczęściej stosuje się u dzieci?
Zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno – kompulsywne i depresja – lekarz może wskazać na lek z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).
Tiki – jeśli przeszkadzają w codziennym życiu, aby je zminimalizować stosuje się leki przeciwpsychotyczne.
Nadpobudliwość i ADHD – możliwe jest zastosowanie leków takich jak metylofenidat (lek pierwszego wyboru) lub atomoksetyna.
Zobacz pełen spis badanych leków:
Badanie WES PREMIUM – badane leki
Leki psychiatryczne u dzieci sprawdzane w ramach raportu wrażliwości na leki w badaniu WES PREMIUM:
| Amitryptylina | Amitryptylinum VP | CYP2D6, CYP2C19 |
| Arypiprazol | Abilify, Apra, Aribit, Aricogan, Aripilek, Aripirazole, Aripsan, Aryzalera, Asduter, Explemed, Lemilvo, Preheftari | CYP2D6 |
| Atomoksetyna | Straterra, Atomoksetyna Medice, Konaten, Atomoxetine NeuroPharma | CYP2D6 |
| Brekspiprazol | Brekspiprazol, Rxulti | CYP2D6 |
| Citalopram | Citabax, Citronil, Aurex, Cital, Citalopram Vitabalans, Oropram, Pram | CYP2C19 |
| Klomipramina | Anafranil | CYP2C19, CYP2D6 |
| Klozapina | Clopizam, Klozapol, Leponex, Symcloza, Klozapol | CYP2D6 |
| Dezypramina | Petylyl | CYP2D6 |
| Doksepina | Doxepin Teva | CYP2D6, CYP2C19 |
| Escitalopram | ApoEscitaxin ORO, Depralin ODT, Elicea, Pralex, Symescital, Aciprex, ApoEscitaxin ORO, Betesda, Depralin, Deprilept, Escipram, Escitalopram, Escitil, Lexapro, Mozarin, Nexpram, Oroes, Pramatis, Servenon, Symescital, Elicea Q-Tab, Escitalopram | CYP2C19 |
| Fluwoksamina | Fevarin | CYP2D6 |
| Haloperidol | Haloperidol WZF, Decaldol, Haloperidol Unia | CYP2D6 |
| Iloperidon | Iloperydon | CYP2D6 |
| Imipramina | Imipramina | CYP2D6, CYP2C19 |
| Mirtazapina | Mirtagen, Mirtor, Mirzaten Q-Tab, Mirtagen, Mirtor, Mirzaten 30 mg, Mirzaten Q-Tab, Remirta Oro, Mirzaten 45 mg, | CYP2D6 |
| Nortryptylina | Nortryptylina | CYP2D6 |
| Paroksetyna | Arketis 20 mg, ParoGen, Paroxetine Aurovitas, Paroxetine Vitama, Paroxinor, Paxtin, Rexetin, Seroxat, Xetanor 20 mg | CYP2D6 |
| Perfenazyna | Trilafon | CYP2D6 |
| Pimozyd | Orap | CYP2D6 |
| Risperidon | Rispolept Consta, Orizon, Rispolept, Ryspolit, Ranperidon, Risperidon Vipharm, Risperon, Rispolept, Torendo Q-Tab | CYP2D6 |
| Sertralina | ApoSerta, Asentra, Asertin 50, Miravil, Sastium, Sertagen, Sertralina Krka, Sertraline Aurobindo, Sertranorm, Setaloft, Stimuloton, Zoloft, | CYP2C19 |
| Tiorydazyna | THIORIDAZIN-NEURAXPHARM | CYP2D6 |
| Trimipramina | Trimipramina | CYP2D6, CYP2C19 |
| Wenlafaksyna | Velafax, Alventa, Axyven, Efectin ER, Efevelon SR, Faxigen XL, Faxolet ER, Lafactin, Oriven, Prefaxine, Symfaxin ER, Velaxin ER, Venlafaxine Aurovitas, Venlectine, | CYP2D6 |
| Wortioksetyna | Brintellix | CYP2D6 |
| Zuklopentyksol | Clopixol Acuphase, Clopixol Depot, Clopixol | CYP2D6 |
Leki psychiatryczne u dzieci – jak geny mogą wpłynąć na ich działanie?
Leki – substancje stosowane w terapii chorób – mają za zadanie doprowadzenie zmienionego chorobowo stanu pacjenta do stanu fizjologicznego. Jako substancje biologicznie aktywne nie są one obojętne dla organizmu ludzkiego, a oprócz korzystnego działania wykazują także szereg działań niepożądanych, których ryzyko wzrasta w przypadku ich niewłaściwego stosowania.
W ciągu ostatnich dwóch dekad nastąpił bardzo dynamiczny rozwój badań genetycznych, także dotyczących zależności pomiędzy zmiennością genetyczną a reakcją organizmu na leczenie. Dziedzinę badań zajmującą się tym obszarem medycyny nazwano farmakogenetyką. Dla większości z nas jest oczywiste, że pewne cechy mogą być uwarunkowane genetycznie, tj. dziedziczone po rodzicach lub będące wynikiem wystąpienia mutacji w określonych genach. Zdajemy sobie sprawę, że wiele cech (np. kolor oczu czy włosów, predyspozycje do niskiego lub wysokiego wzrostu, a niestety także do wystąpienia niektórych chorób) jest genetycznie uwarunkowanych. Nie każdy jednak wie, że podłoże genetyczne mogą mieć też indywidualne predyspozycje do reakcji na pewne leki.
Niektórzy z nas mogą w sposób niestandardowy reagować na podane leki: mogą okazać się nieskuteczne albo ich stosowanie może wiązać się z wysokim ryzykiem występowania działań niepożądanych, toksyczności czy też reakcji alergicznych.
Na podstawie badań naukowych i klinicznych międzynarodowe zespoły eksperckie opracowały szereg zaleceń dotyczących modyfikacji leczenia w oparciu o genotyp pacjenta, a część z tych zaleceń została także przeniesiona do ulotek dołączonych do leków – na podstawie decyzji agencji zajmujących się nadzorem nad bezpieczeństwem produktów leczniczych (np. Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków w Stanach Zjednoczonych czy Europejskiej Agencji Leków w Unii Europejskiej). Wynik badania genetycznego może być zatem pomocny w optymalizacji i indywidualizacji leczenia. Należy jednak pamiętać, że każdorazowa decyzja o modyfikacji leczenia powinna zostać podjęta przez lekarza, a samodzielna zmiana dawkowania leku lub zaprzestanie jego stosowania są niedopuszczalne i mogą być niebezpieczne dla zdrowia pacjenta [6].
Wynik badania farmakogenetyczne przy WES PREMIUM to bardzo ważna informacja na całe życie, która pozwala:
- dobrać skuteczne leki i ich dawki w leczeniu psychiatrycznym;
- zmniejszyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych po podaniu leków;
- zadbać o bezpieczną i efektywną terapię nie tylko problemów neurologicznych, ale też innych (np. kardiologicznych, onkologicznych, infekcji wymagających antybiotyków)
- poznać przyczynę problemów zdrowotnych dziecka, dzięki szczegółowej analizie wszystkich jego genów Badanie WES PREMIUM – badane leki
- Koszt badania farmakogenetycznego to 1077 zł.
Zobacz też:
💜Badania genetyczne na padaczkę
Źródła:
[1] C. A. Wall, C. Oldenkamp, C. Swintak, Bezpieczeństwo i skuteczność badań farmakogenetycznych w psychofarmakologii dziecięcej, Tom 7, Nr 4, 2010 • Psychiatria po Dyplomie
[2] A. Limon-Sztencel , Znaczenie czynników genetycznych w odpowiedzi na leki u chorych z depresją lub otępieniem, PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2007;4(1):27-34
[3] A. Serretti, Genetyka i farmakogenetyka zaburzeń nastroju, Psychiatr. Pol. 2017; 51(2): 197–203
[4] M. Czernicka, W. Czernicki, Farmakogenomika – w drodze ku medycynie spersonalizowanej, „Laboratorium” 2011, 5-6.
[5] T. Bochenek, W. Lasoń, Medycyna zindywidualizowana i farmakogenomika w leczeniu schorzeń ośrodkowego układu nerwowego – przyszłość farmakoterapii czy kolejne wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej?, „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie” 2013, 11 (1)
[6] M. Kurzawski, BADANIE WRAŻLIWOŚCI NA LEKI – SUPLEMENT